Viêm túi mật cấp
1/ Hình thể túi mật như thế nào ?
Túi mật nằm dưới gan, trong hõm túi mật, dài 8 cm và rộng 3 – 4 cm. Túi mật gồm đáy, thân và cổ.
2/ Vai trò dịch mật ra sao ?
Thành phần mật gồm 50% là muối mật, còn lại là chất điện giải, cholesterol, bilirubin, lecithin.
Muối mật có tác dụng gì ?
Muối mật làm nhủ tương hóa chất béo và tạo chất béo thành Micelle để hấp thu.
Mật có từ đâu ?
Mật được bài tiết từ tế bào gan đổ vào các ống gan phải, gan trái và gan chung, rồi theo ống mật chủ đổ vào tá tràng hay chảy vào túi mật.
Vai trò túi mật là gì ?
Dung tích túi mật khoảng 50 – 60 ml.
Dịch trong túi mật cô đặc 5 – 30 lần.
Vì thế có thể dự trữ lượng dịch mật tương đương 450 ml.
Hoạt động túi mật thế nào ?
Cholecystokinin làm co túi mật và dãn cơ vòng Oddi.
94% muối mật được hấp thu lại ở hồi tràng. Muối mật tuần hoàn 18 lần. Sỏi mật hình thành thế nào ?
Cholesterol không hòa tan trong nước. Khi kết hợp với muối mật và lecithin tạo thành micelle thì hòa tan.
Khi cholesterol tăng hay muối mật và lecithin giảm sẽ hình thành sỏi.
Cấu tạo sỏi mật như thế nào ?
Phương tây 80 – 85% là sỏi cholesterol, sỏi sắc tố chí 14 – 20%.
Việt Nam trước đây thấy đa số sỏi là sỏi sắc tố, sỏi cholesterol chỉ 25% và thập niên 1990 tăng đáng kể theo Nguyễn Tấn Cường là 44%.
3. Viêm túi mật là gì ?
Tại sao bị viêm túi ?
Do tắc nghẽn ống túi mật
Nguyên nhân viêm túi mật là gì ?
Sỏi túi mật 90 – 95%
Không do sỏi
Vi trùng E coli
Thương hàn, nhiễm trùng huyết.
Tắc ống mật do ung thư, xơ hóa, gập góc.
Hẹp cơ vòng Oddi
Chấn thương
Có hay gặp viêm túi mật không ?
Tại Mỹ 20 triệu người có sỏi túi mật, hàng năm có thêm 1 triệu người có sỏi mới.
Ai dễ bị viêm túi mật ?
Ở tuổi 75 có 35% nữ và 20% nam có sỏi. 30 – 70 tuổi hay bị viêm túi mật. Thị dân thường bị viêm túi mật hơn. Yếu tố thuận lợi: dùng thuốc tránh thai, estrogen, thuốc tăng cholesrerol. Cắt ruột nhiều. Tăng lipide trong máu.
4/ Phát hiện viêm túi mật thế nào ?
Triệu chứng viêm túi mật là gì ?
Triệu chứng 4 giai đoạn
4 giai đoạn 1 là gì ?
+ Giai đoạn 1: Túi mật co bóp tống viên sỏi vào túi mật gây tắc.
+ Giai đoạn 2: Hòn sỏi kẹt ở cổ hay ống túi mật.
+ Giai đoạn 3: Có triệu chứng viêm phúc mạc
+ Giai đoạn 4: Thủng túi mật.
Triệu chứng của giai đoạn 1 là gì ?
Đau thượng vị
Ói
Diễn tiến của giai đoạn này thế nào ?
Nghỉ ngơi sỏi rơi lại lòng túi mật sẽ khỏi.
Triệu chứng của giai đoạn 2 là gì ?
Đau hạ sườn phải, liên tục, lói lưng, lói bả vai.
Sốt nhẹ
Sờ bụng đau.
Diễn tiến giai đoạn này thế nào ?
Về giai đoạn 1 hay sang giai đoạn 3
Triệu chứng giai đoạn 3 thế nào ?
Sờ bụng đau
Sốt cao
Toàn thân nặng
Triệu chứng giai đoạn 4 thế nào ?
Nặng hơn ở giai đoạn 3
Thời gian diễn biến đến giai đoạn 4 lâu không ?
Thường sau 48 – 72 giờ.
Sớm hơn ở bệnh tiểu đường, tạo keo, viêm tắc động mạch.
Kháng sinh không ngăn được thủng.
5/ Viêm túi mật cấp thường lầm lẫn với bệnh gì ?
Loét dạ dày tá tràng
Bệnh động mạch vành
Viêm tụy cấp
Viêm ruột thừa
Cơn đau quặn thận
Viêm phần phụ
6/ Sỏi túi mật có ảnh hưởng gì khác ngoài viêm túi mật ?
Viêm đường mật
Viêm tụy cấp
7/ Điều trị viêm túi mật thế nào ?
Có nên điều trị tại nhà không ?
Cấp cứu Ngoại khoa theo dõi tại khoa Ngoại
Chỉ điều trị bằng thuốc không ?
Giai đoạn 1 và 2 sau khi ổn định phải mổ
Uống thuốc gì ?
Nhịn ăn và đặt thông mũi dạ dày
Truyền dịch
Thuốc ức chế phó giao cảm
Cần theo dõi gì khi uống thuốc ?
Bạch cầu
Nhiệt độ mỗi 2 giờ
Nên dùng kháng sinh không ?
Không dùng kháng sinh
Khi nào mổ ?
Giai đoạn 3 và 4
Mổ thế nào ?
Mổ mở hay nội soi
Mở thông túi mật
Cắt túi mật
8/ Mổ nguy hiểm hay không ?
Mổ phiên:
6% biến chứng.
0,5% tử vong
Cấp cứu
20% biến chứng
5% tử vong
TS.BS. Trần Văn Phơi
benh va thuoc
