Chàm (eczema) là tình trạng viêm da sẩn mụn nước do phản ứng với các tác nhân nội và ngoại sinh.
Trong giai đoạn cấp tính, chàm đặc trưng bởi hồng ban, phù do xuất tiết thanh dịch giữa các tế bào thượng bì và thâm nhiễm viêm ở lớp bì, chảy dịch, tạo nang và đóng vảy. Giai đoạn mạn tính có hiện tượng lichen hoá hoặc dày sừng hoặc cả hai, bong da, tăng hoặc giảm sắc tố hoặc cả hai. Viêm da dị ứng là thể thường gặp nhất của chàm.
Có thể xem chàm là tình trạng viêm da, cụ thể là ở vùng thượng bì. Tuy nhiên, cần chú ý, không phải tất cả những trường hợp nào viêm da cũng do chàm, và chàm là một bệnh ngoài da không lây. Bệnh có thể chia làm 2 loại: Cấp tính và mãn tính, còn gặp ở trẻ em còn bú, tuỳ theo vị trí cơ thể còn có tên gọi khác nhau. Nguyên nhân: Theo đông y chàm là do phong, nhiệt, thấp, kết hợp gây bệnh, nhưng do phong là chủ yếu, thể mãn tính thường do phong gây ra huyết táo rồi phối hợp với nhau gây bệnh
Điều trị bằng Đông y
A. Cấp tính
Do phong phối hợp với nhiệt và thấp lúc đầu thấy hơi đỏ và, ngứa và sau một thời gian ngắn nổi cục, mụn nước, chẩy nước, đóng vẩy, bong vẩy và khỏi. Chia làm 2 thể nhỏ: 1. Thấp nhiệt: Triệu chứng: Da hồng, đỏ ngứa ,có mụn nước, loét, chẩy nước vàng, mùa hanh khô, chảy máu tươi, để lâu ngày có thể gây viêm họng
pháp trị: thanh nhiệt táo thấp
Chàm thấp nhiệt: Hoàng cầm: 12; Hoàng bá: 12; bạch tiễn bì: 12; Linh bì: 12; Hoạt thạch: 12; Khổ sâm: 12; Sinh địa: 20 Ngân hoa: 20; Thổ phục linh: 20; N hoàng bá: 12; Hoàng đằng: 8;
2. Phong nhiệt
Triệu chứng: da hơi đỏ có mụn nước phát toàn thân, ngứa gãi chẩy nước, ít loét
Pháp: Sơ phong thanh nhiệt, trừ thấp
Bài thuốc: Long đởm tả can thang gia giảm
chàm phong nhiệt
Hoàng cầm: 8; Chi tử: 12; Qui đầu: 8; Sài hồ: 8; mộc thông: 8; Cam thảo: 2; sinh địa: 8; Trạch tả: 12; Sa tiền: 8; Thuyền thoái:6 Kinh giới: 12; X truật: 8; Ngưu bàng: 12; Khổ sâm: 12; N hoàng bá: 8; long đởm thảo: 8
3. Thuốc dùng ngoài
Thuốc ngâm: Dùng Tô mộc, Kinh giới, H đằng sắc đặc ngâm chỗ tổn thương khi nước còn nóng. Hoặc hàng ngày tắm bằng nước lá tre
4. Châm cứu:
– Tuỳ vị trí cơ thể, chọn huyệt tại chỗ và lân cận. Tay: Khúc trì, [Hợp cốc].
Chân: Tam âm giao, Dương lăng tuyền,…
– Toàn thân:
Trừ phong: Hợp cốc
Trừ thấp: Túc tam lý
Hoạt huyết: Huyết hải
B. Mãn tính
1.Do phong và huyết táo gây ra
Triệu chứng: da dầy khô, ngứa, nổi cục, có mụn nước, hay gặp ở đầu,mặt, cổ chân, cổ tay, khuỷu tay, đầu gối , pháp trị: khu phong dưỡng huyết nhuận táo
chàm mãn tính
Qui đầu:12; Thục địa: 20; Bạch thược: 12; xuyên khung: 8; Kinh giới: 16; X truật: 12; Khổ sâm: 8; Thuyền thoái: 6; Phòng phong: 12 Tiễn bì: 10; Tật lê: 8; Địa phụ tử: 8; Hoàng bá: 8; Hi thiêm: 12;
2.Thuốc dùng ngoài
Thuốc ngâm: Kinh giới, Hi thiêm đều 50g. nấu nước ngâm rửa làm mềm chỗ da bị xơ cứng và giảm ngứa nhanh
Điều trị bằng thuốc tây y
+ Điều trị toàn thân :
– Tránh các chất gây kích ứng da.
– Giữ nước cho da dùng cream, mỡ làm ẩm da ( Lacticare…) trong các đợt bệnh ổn định.
– Tắm nước hơi ấm như¬ng không nóng, hạn chế xà phòng.
– Bôi mỡ glucocorticoids.
– Kháng sinh chống tụ cầu vàng khi có bội nhiễm nên dùng erythromycine.
– Kháng histamin tổng hợp.
– Corticoids đường toàn thân ( uống) nên hạn chế dùng, chỉ dùng cho giai đoạn vượng bệnh và dùng từng đợt ngắn.
– Với eczema đang trong giai đoạn cấp tính cần nghỉ ngơi, hạn chế chất kích thích ( cà phê, r¬ợu…)
– Tránh tiếp xúc với dị ứng nguyên nếu phát hiện đư¬ợc .
– Tránh cào gãi chà xát, tránh xà phòng.
– Nếu có nhiễm khuẩn rõ ( sốt, bạch cầu tăng cao, tồn thương sưng tấy đau, nồi hạch, có mủ vẩy tiết) cho dùng kháng sinh uống 1 đợt 7 – 10 ngày (Tetracyclin,erythromycin)
– Cho thuốc giải cảm, chống ngứa, chống dị ứng: kháng histamin tổng hợp . Eczema đang v¬ượng lan rộng, có ban dị ứng thứ phát có thể chỉ định corticoids uống một đợt nếu không có chống chỉ định
+ Điều trị tại chỗ :
– Đối với eczema cấp tính chảy nước, loét trợt, dùng các thuốc dịu da, sát khuẩn, chống ngứa, ráo nước như đắp gạc dung dịch thuốc tím pha loãng 1/ 4000, nước muối sinh lý 9 %, Nitrat bạc 0,25 %, Rivanol 1 %o, dung dịch Yarish trong 5- 7 ngày đầu sau đó bôi thuốc màu dung dịch tím Metin 1 % , dung dịch Milian, kết hợp hồ nư¬ớc.
– Khi tổn thương khô cho bôi tiếp dầu kẽm cream, mỡ corticoid + kháng sinh ( cream Synalar, neomycin, cream celestoderm -neomycin….)
– Với eczema mạn tính có thể dùng Gondron, coaltar, mỡ corticoids hoặc mỡ corticoid+ a.salicylic như mỡ diprosalic.
Kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền
Đề tài hợp tác giữa : Dn Vũ Minh Tuấn ( Bắc giang – 0946 756 804 ) , Ds Dương đình Thảo ( Bà rịa – Vũng tầu – 0915 134 598 ) , Bs Đỗ hữu Thảnh ( Nam định – 0167 4198 250 ) , Th.s Nguyễn Thành Khái ( Bộ môn da liễu đại học y Thái bình – 0936 241 539 )
Điểm cơ bản của phương pháp này là : Sử dụng bài thuốc dân gian , lưu hành trong quân đội trong thời kỳ đánh Mỹ ( cô đặc thành cao ) , trộn phối hợp với các loại thuốc mỡ ngoài da hiện đại . Số lượng loại thuốc , tỷ lệ thành phần các loại thuốc thay đổi khác nhau nhằm mục đích phù hợp cho từng trường hợp bệnh nhân cụ thể , đồng thời uống thuốc giải cơ địa tự miễn theo từng liều một . Phương pháp này không sử dụng corticoit đường tiêm + đường uống ; chỉ sử dụng corticoit đường bôi khi thật cần thiết
+ Thuốc bôi :
– Sử dụng cao cô đặc của bài thuốc nam đã chữa rất hiệu quả bệnh eczema cho bộ đội thời kỳ đánh Mỹ .
– Sử dụng các loại mỡ bôi ngoài da được bán trên thị trường : Mỡ kháng sinh, mỡ kháng nấm , mỡ làm mỏng da , mỡ làm tăng sinh tế bào …. Được pha trộn thay đổi khác nhau cho từng bệnh nhân cụ thể , cho phù hợp với tính chất diễn biến của bệnh , từng giai đoạn bệnh , theo mức độ nặng nhẹ của tổn thương – Các loại thuốc này được trộn lẫn theo tỷ lệ xác định thành một hỗn dịch dạng gell , dùng bôi trực tiếp lên vết loét
+ Thuốc uống :
– Liệu pháp giải cơ địa tự miễn : dung thuốc KetofHEXAN , hoạt chất Ketotiphen Fumarat 1,38 mg tương đương 1mg Ketotiphen ( thuốc còn có tên khác Ketosan ) , 3 ngày đầu uống 1 viên , các ngày sau uống 2 viên chia làm 2 lần . Thời gian kéo dài 1 tháng . nghỉ 1 tuần rồi tùy tình hình từng bệnh nhân có thể uống thêm nhiều liều như thế nữa .
– Uống kháng sinh kèm theo ( nếu cần ) : Thuốc khả dụng trong các bệnh ngoài da là : Erytromycin và Trimazon .
Rất nhiều bệnh nhân bị bệnh lâu năm ( có người bị đã 8 năm ) đã được chữa lành tổn thương bằng liệu pháp này , đến nay đã 3 năm chưa thấy bị lại .
benhvathuoc
